BİTKİLER BİRBİRLERİYLE İLETİŞİM KURARLAR MI?

Çoğu insan bitkilerin tehlikeden kaçamadıklarını, dolayı­sıyla düşmanlarına hemen teslim olduklarını zanneder; ancak yapılan araştırmalar durumun hiç de zannedildiği gibi olmadı­ğını ortaya çıkarmıştır. Tam tersine bitkiler de şaşırtıcı taktik­lerle ve aralarında gizli bir dil kullanarak düşmanlarına karşı kendilerini korurlar.

İletişim kurabilmenin en kolay yolu konuşmaktır. İnsan konuşarak çevresindekilere isteklerini, düşüncelerini, neşesi­ni, mutluluğunu kısacası tüm duygu ve düşüncelerini ifade eder. İnsanlar gibi hayvanlar da kendi aralarında kolaylıkla ile­tişim kurabilir, çıkardıkları seslerle, örneğin tehlike anını, avın yaklaştığını, toplanmaları gerektiğini birbirlerine duyururlar. Hayvanlar âleminin en sessiz üyesi olan balıklar bile vücut dil­lerini ve hareket etme kabiliyetlerini kullanarak birbirleriyle ha­berleşirler. Peki, canlılar âleminin sessiz üyeleri olarak bilinen, üstelik hareket etme yeteneği de son derece kısıtlı olan bitki­ler nasıl iletişim kurarlar? Bitkiler konuşurlar mı? Birçok insa­nın bu soruya vereceği cevap “Hayır!” olacaktır. Ancak yapı­lan bilimsel araştırmalar, bitkilerin sessiz gibi görünen dünya­larında aslında gizli bir dil kullandıklarını göstermiştir.

Bitkiler, çevrelerindeki canlılarla algılanmayan koku olarak .Kİl.ındırılan “uçucu organik bileşikler” yoluyla iletişim kurarlar. Metabolizmalarında birbirinden farklı binlerce organik bileşik üretebilirler. Bu bileşiklerin çoğu bitkilerin etrafını bir bulut gibi kaplar. Aslında bu uçucu organik bileşikler, bitkilerin bunları üretme konusunda son derece kompleks bir yapıya sahip ol­duğunu göstermektedir. Bizim sadece hoşumuza giden bir koku olarak algıladığımız, bazen de hiç hissedemediğimiz bu uçucu organik bileşikler, etraftaki canlılar için yol gösterici bi­rer rehber özelliğine sahiptir; çünkü bitki, bu bileşikleri düş­manlarını caydırmak veya cezbetmek için salgılar. Şimdiye kadar bin değişik bileşik saptanmıştır ve muhtemelen henüz keşfedilmemiş niceleri de vardır. Yapılan araştırmalar, bitkiler tarafından üretilen çeşitli özelliklerde ve fonksiyonlarda on binlerce ya da yüz binlerce birincil ve ikincil uçucu organik kimyasal olduğunu gösterir.

Bitkiler tarafından üretilen aromatik bileşikler son derece karmaşık kimyasal işlemler sonucunda oluşur. Bitkiler, organik kimya üzerine çalışan bir laboratuvar gibi, metilasyon (metilleme), açilleme, oksidasyon/redüksiyon* gibi kimyasal iş­lemleri enzimler kullanarak adım adım, büyük bir hassasiyet içinde escort istanbul gerçekleştirirler. Ayrıca bu mekanizma içinde, üretilen bileşikleri depolayan ve zamanı geldiğinde uçucu gazlar hâlin de havaya salınmasını organize eden hücreler bulunur. Kr.. ı cası gül gibi hoşumuza giden kokuları oluşturan bileşiklerin bit araya gelmesi olağanüstü teknik bir organizasyonu gerekilin

Bitkiler kendilerine zarar verecek olan canlılar tarafından saldırıya uğradıklarında salgıladıkları uçucu organik bileşenlerle yan komşuları olan diğer bitkileri uyarırlar. Aslında bu uyarma işlemi diğer bitkiler tarafından saldırıya uğrayan ağacın, yaydığı uçucu  organik bileşikleri gizlice “dinlemesi” biçimindedir. Böylece saldırıya uğramadan önce savunma sistemlerini harekete geçirirler.

Peki, bu dinleme işlemi nasıl gerçekleşir? Saldırıya uğra­yan bitkilerin açığa çıkardıkları uçucu organik bileşikler, kom­şu bitkiler tarafından kopyalanır ve art arda gelen sinyallerin analizi yapılarak savunma sistemi harekete geçirilir. Burada bir başka gerçek daha ortaya çıkmaktadır: Bitkiler birbirleriyle sadece konuşmakla kalmayıp aynı zamanda birbirlerini ‘din- lemekte’dirler. Nitekim uzmanların yaptıkları deneyler bazı iş­lemler vesilesiyle söz konusu sinyallere “sağır” hâle getirilen bitkilerin, tehlikeye maruz kalma riskinin daha fazla olduğunu göstermiştir.