Cemal Reşit Rey Kimdir hayatı besteleri
sesli evrensel müzik tekniğiyle Türk müzik geleneğini birleştiren bestecilerimizdendir.
Valilik, İçişleri Bakanlığı, Edebiyat öğretmenliği yapan H.Nazım imzasıyla şiirleri, çevirileri yayınlanmış olan Ahmet Resifin oğludur. Kudüs’te doğdu.
Ahmet Reşit, Babıali Baskını adı verilen siyasal olayın ardından, ailesiyle Paris’e yerleşmiş, Mahmut Şevket Paşa’nın öldürülmesinden sorumlu tutularak gıyabında ölüme mahkûm edilmişti. Cemal Reşit bu dönemde Paris’te başladığı müzik öğrenimini Cenevre Konservatuarı’nda sürdürdü. 1919’da Paris’e dönerek aralarında G.Faur’nin de bulunduğu ünlü müzik adamlarından ders gördü. 1923’te İstanbul’ da Darülelhan adını taşıyan konservatuarın kompozisyon ve piyano öğretmenliğine getirildiğinde 19 yaşındaydı, öğretim görevini hemen bütün yaşamı boyunca sürdürdü; 1985’te Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı profesörlüğüne atandı. Kurucusu olduğu İstanbul Şehir Orkestrası’nı 1970’e kadar yönetti.
Cumhuriyet döneminde Necil Kâzım Akses, Hasan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin ve Adnan Saygun ile birlikte, “Türk Beşleri” diye anılan çağdaş besteciler grubu içinde “yer aldı. Yapıtlarında yer yer fransız izlenimcilerinden etkilendi. Türk halk müziğini evrensel müziğin yapı özellikleri içinde yorumlayan ürünler verdi. Aynı anlayışla yer yer klasik Türk müziğinden de yararlandı.
1930’larda İstanbul Şehir Tiyatrosu’nun sahnelediği operetleriyle yaygın ün sağladı. Metinlerini ağabeyi Ekrem Reşit Rey’in yazdığı bu yapıtların en ünlüsü Lüküs Hayat’tır.
İlk kez 1931′ de Paris’te yorumlanan Enstantaneleri beş İstanbul izlenimini orkestra aracılığıyla yansıtır. Bu izlenimler şunlardır: Balıkçılar Ağları Çekiyor, Amâ Dilenci Kadın, Eyüp Güvercinleri, Boş Cami İçi, Bayram. 1950’de Paris’ te yorumlanan Çağrılış adlı yapıtı eski bir masalın konusundan esinlenmiştir. 1953’te gene Paris’te ilk kez yorumlanan Fatih senfonik şiiri, İstanbul’un fethini büyük bir komutanın askeri başarısı olduğu kadar hoşgörülü bir yönetim izmir escort ve çağ kapayıp çağ açan bir kültür hareketi olarak yorumlar. Bestecinin 1935’te Viyana’da yorumlanan Bir İstanbul Türküsü Üzerine Çeşitlemeleri bir piyano konçertosu sayılabilecek yapısı içinde 21 çeşitlemeden oluşur.
Çok sesli çağdaş Türk sanat müziğinin kurucusu sayılan Cemal Reşit Rey 1942’de Ekrem Resifin librettosuna dayanarak Çelebi Operası’nı bestelemiştir. Konusu Lale Devri’nde geçen bu opera sarayda görevli Küçük Müezzin Mehmet Efendi’nin gerçek yaşamından esinlenmiştir. Yapıtta Osmanlı bestecisinin Şehnaz Buselik bestesi ile birlikte klasik Türk müziğinin türlü izleri yansır.
Cemal Reşit Rey’in öteki müzikli sahne yapıtları şunlardır:
Operalar: Faire sans dire (1 perde: libretto Ekrem Reşit Rey, Alfred de Musset’ten esinleniş, 1920), Jean Marek (3 perde, 4 tablo: libretto Xav-ier Formentin, 1920), Sultan Cem (5 perde, 12 tablo: libretto E.R. Rey, 1922-23), L’Enchantement (2 perde: libretto E.R. Rey, Madame Roussel Despierre’in senaryosu üzerine, 1924), Zeybek (3 perde: libretto E.R. Rey, 1926), Köyde Bir Facia (1 perde: libretto E.R.Rey, 1929).
Operetler: Le petit chaperos rouge (2 tablo: libretto E.R.Rey, 1920), Üç Saat (3 perde: libretto E.R.Rey, İstanbul Şehir Tiyatrosu 1932), Deli Dolu (3 perde: libretto E.R.Rey, İstanbul Şehir Tiyatrosu 1934), Saz Caz (3 perde: libretto E.R.Rey, İstanbul Şehir Tiyatrosu 1935), Maskara (3 perde: libretto E.R.Rey, İstanbul adana escort Şehir Tiyatrosu 1936), Hava Clva (3 perde: libretto E.R.Rey, İstanbul Yeni Ses Tiyatrosu’nda Erol Günaydın ile birlikte, Yaygara 70 (libretto: E.R.Rey, Dormen Tiyatrosu’nda 1969/70 sezonu), Uy! Balon Dünya (libretto E.R.Rey, Dormen Tiyatrosu’nda 1970-71 sezonu), Bir İstanbul Masalı (libretto E.R.Rey, Dormen Tiyatrosu’nda 1971-72 sezonu).
Revü – musical’ler: Adalar Revüsü
(libretto E.R.Rey, ilk oynanışı 1934), Alabanda (libretto E.R.Rey, ilk oynanış: Tepebaşı Yazlık Bahçesi 1941), Aldırma (libretto E.R.Rey, ilk oynanış: İstanbul Operet Tiyatrosu 1942).
Radyo için müzikli skeç: Benli Hürmüz (libretto Reşat Ekrem Koçu)
Sahne müzikleri: öz Yurt (Prolog müziği, eser: Faruk Nafiz Çamlıbel, İstanbul Belediye bodrum escort Konservatuvarı konserleri, bestecinin yönetiminde, solist Leylâ Gencer, 1933), Shakespeare: Macbeth (İstanbul Şehir Tiyatrosu 1934), Aysel filmine müzik, yönetim: Muhsin Ertuğrul (1934), Shakespeare: Kral Lear (İstanbul Şehir Tiyatrosu 1936), Shakespeare Hamlet (İstanbul Şehir Tiyatrosu 1936).