
Leonardo da Vinci Mona Lisa’yı eserin üzerine yapıldığı malzeme eserin (maalesef) aşınmasını bir parça olsun destekleyen Lombardiya kavaklarından yapılmış paneldir. Da Vinci, ortalama 1 asır yaşayan Lombardiya kavak ağacının gövdesinden yapılma panel tercih etmiş. Aşınmaya daha yatkın bir yapısı olan kavak panel, figürün başının üzerinden tepeye doğru 11 cm kadar çatladı.
77 x 53 cm ebatlarındaki bu eser, bilindiği kadarıyla İtalyan asilzadelerinden Toskanalı Lisa del Gherardini‘nin portresidir. Francesco del Giocondo‘nun eşi olan Lisa, o tarihlerde ikinci oğlunu dünyaya getirmişti eşi ona doğum hediyesi olarak yeni bir ev almıştı. Sanat tarihçilerinin bir kısmı, “Mona Lisa“daki kadın figürünün yüzündeki tebessümü böyle açıklıyor.
Fransızca ismi “La Joconde“; İtalyanca’ya “La Gioconda” olarak geçen resmin adını “Mona Lisa” koyan Giorgio Vasari idi. 1511 – 1574 arasında yaşayan, yani Da Vinci ölmeden 8 yıl önce doğan Vasari‘nin eser hakkında yazdıkları, elde kalan en güvenilir kaynaktır. Dolayısıyla “Madonna Lisa“dan türetilip daralan “Mona Lisa” adına bakacak olursak, portreyi (ya da kabul gören fikre göre Lisa del Gherardini’yi) Meryem Ana‘ya benzeten de ilk Vasari olmuştur. Rönesans’ta ellerini birbiri üzerine kavuşturmuş, doğrudan izleyiciye bakan ve oturan Meryem resmi yok; lakin figürün yüzündeki ifade, onda ilahi bir şeylerin var olduğunu söylüyor.
Gözbebekleri eserin sağ tarafına doğru kaymış Mona Lisa‘nın yüzüne baktığımızda kaş ve kirpiklerinin olmadığı farkedilir. 15 ve 16. Yüzyıl Avrupası’nda kadınlar arasında moda olan kaş ve kirpik aldırmak, bunu açıklar; lakin bazı tarihçiler, Da Vinci‘nin figürüne kaş ve kirpik yaptığını, boyanın zamanla silindiğini söylüyor. İlk bakışta yüzünde huzurlu bir ifade olduğu kanısına varılan figürün parlak gözbebekleri ve yüzünün derisindeki ayrıntılar, Da Vinci‘nin eseri yaparken kullandığı malzemeler ve kullanış şekilleri konusunda ne kadar sınırsız olduğunu anlatıyor. Öte yandan yüzünün derisinde yer yer yağ pıhtıları olduğu görülen Mona Lisa‘nın yüksek kolestrolden muztarip olduğu da bir başka teoridir. Lisa del Gherardini‘nin böyle bir hastalığı olup olmadığı bilinmiyor.